◄ index ◄ Het krabbelwerk - blad 17 BLAD 18 blad 19 - Het schavot, de zolders en trappen ►
De zaagramen en het pompraam.
De paltrok wagenschotzager heeft niet, zoals de balkenzager, drie zaagramen in bedrijf, maar slechts twee zaagramen. Deze twee zaagramen zijn een stuk breder en staan zelfs tegen de koningsstijl aan. Om de wagenschotzager goed te kunnen laten zagen is er toch een derde raam nodig. Aan de derde krukbocht hangt een pompraam. Dit raam is kort en smal, maar wel veel dikker dan de zaagramen. De hele constructie van het pompraam wordt, na toevoeging van ballastgewicht, net zo zwaar als de zaagramen. Op die manier is de krukas perfect in balans. Wat altijd wordt beweerd: dat het pompraam van de wagenschotzager uitsluitend voor het balans van de zaagramen is ingehangen is niet geheel juist. Een wagenschotzager had net zo goed een tweeslags krukas kunnen hebben, maar heeft om een heel andere reden toch een derde krukbocht nodig met een gebalanceerd raam.
Hoe dat precies zit wordt later uitgelegd bij het onderwerp van het krabbelwerk.
Een warenhuis aan onderdelen voor de bouw van een zaagraam.
In het midden: de lange kolderstok of wuifelaar met links daar onder de invulling voor de lagering op de krukas. Het draaihoofd, met een spie en een wig ter bevestiging en rechts daarvan in het midden het kalf en twee keer twee spanhoofden. Boven en onder in de lengte liggen de raamstijlen. Daar buiten links: de lagerklossen en lagers voor het draaihoofd en rechts daarnaast de metalen strijkplaten en de klossen van de raamgeleiders.
De kolderstokken zijn vastgezet in de draaihoofden. Het kalf en de zaagspanhoofden verbinden de stijlen met elkaar. De lagerklossen zijn ook aan de binnenzijde van de raamstijlen rond de draaihoofden geplaatst. De buitenste assen van het draaihoofd worden niet tot nauwelijks belast bij een juiste afstelling van de draaihoofdlagers.
De zaagramen zijn nog lang niet klaar maar moeten wel eerst gepast worden. Ze moeten parallel worden afgesteld met de koningsstijl en goed verdeeld worden op de binnenkanten van de stellingleggers en de reeën. Boven aan de krukas zijn ze als eerste met de kruklagers ingehangen en op de goede hoogte afgesteld.
De nesten van de pokhouten geleideklossen zijn aangebracht in de reeën van de raamzolder. Met een rode stift is de krukslaglengte afgetekend waarmee de plaats van de strijkplaten is bepaald.
Geef je er een cent voor? Eén van de draaihoofdlagers.
De strijkplaten en de klossen zijn vastgespijkerd. De draaihoofdlagers zitten er bijna allemaal in. Nog eentje...
#1 eerst wordt er een keephout tegen de bovenkant gelijmd, (Alleen in het schaalmodel wordt er incidenteel gelijmd) #2 dan het lagerhout plaatsen op de bovenkant van het draaihoofd, #3 en dan twee leidzame wiggen plaatsen. Door het aanslaan van deze wiggen wordt het hangende gewicht van het zaagraam van de buitenassen van het draaihoofd afgehaald. De lagers van het draaihoofd zijn aan de binnenkant van de raamstijlen geplaatst omdat door slijtage de buitenste assen nooit kunnen worden vervangen, of het hele zaagraam moet uit elkaar! De lagers aan de binnenkant gaan er net zo makkelijk uit als erin. Ook zijn de smeervlakken van de binnenlagers uitstekend bereikbaar.
De lagers zitten erin. Alleen zijn ze nog even zo ver ingekort zodat ze binnen de strijkplaten vallen. Door een onvoorziene samenloop van onderdelen knalde de lagerwiggen op de reeën van de raamzolder.
Compleet.
Het pompraam.
Omdat er in het Groot Volkomen Moolenboek alleen een zijaanzicht van het pomraam, achter de binten door is getekend, moest er even gespeurd worden naar een tekening van een andere wagenschotzager. Uiteindelijk kon er een maatschetsje worden gemaakt voor de zagerij.
Zonder poespas liggen hier de hoofdonderdelen van het pompraam. Twee raamstijlen, een draaihoofd en de kolderstok en vier kalven.
Nou vooruit dan... met alles wat ernog bij hoort. De draaihoofdlagers worden door ruimtegebrek in de raamstijlen geplaatst en de plekken voor de strijkplaten moeten nog bepaald worden omdat ook nergens op de tekening de geleiding van het pompraam is getekend. Een mooie zwaluwstaartverbinding voor de kalven.
Het uitwerken van de zawluwstaartpennen bleek een koud kunstje op de bekken van het bankschroefje.
Het pompraam met de draaihoofdlagers.
Een volle krukas. Het bleke hout van de kolderstok van het pompraam moet nog even meekleuren met de rest.
De definitieve afstelling van de zaagramen en het pompraam laat nog even op zich wachten. Pas als de sleestelling en de reeën gemonteerd zijn worden de bewegende delen op hun plek gezet
Blad 18 is dus nog niet helemaal klaar.
◄ index ▲top BLAD 18 ga door naar blad 19 - Het schavot, de zolders en de trappen. ►
bijgewerkt 12-12-2016 /amsterdamblad18.html