◄ index ◄ Het oprechten van de kast - blad 7 BLAD 8 blad 9 - De krukas en het krukwiel ►
De koningsstijl, de koningsbalk en de krukzolder.
Het inhijsen van de koningsbalk.
De kast is op de kotbalken gezet. De kotbalken liggen op de overring. De overring ligt op de rollen. De rollen liggen allemaal op een tweeduims plankje en de plankjes liggen op de rolvloer.
Conclusie:
De molenkast staat met zijn volle gewicht op de kruirollen. En dat is helemaal niet de bedoeling. Vrijwel het volle gewicht van de paltrokmolen hoort op het midden van de koning te rusten.
De paltrokmolen moet worden 'opgezet'.
De koningsbalk en de koningsstijl zijn in de molen op de sleutelbalk getrokken. Met de Schrank boven de kast kan de koningsbalk worden ingehesen. De brasem is reeds bevestigd.
De koningsbalk is op de juiste hoogte onder de zware binten getrokken.
De koningsbalk is ingekeept aan de bovenkant. Verschuiven naar links of naar rechts is dus niet mogelijk. Maar als de kraan nu loslaat dondert de loodzware balk weer naar beneden.
De oplossing is simpel en doeltreffend. Door het plaatsen van twee veldstijltjes op de onderliggende bintbalk van de raamzolder en een uitsparing in de onderkant van de koningsbalk, wordt deze voorlopig verankerd.
Nu kan de koningsstijl onder de brasem worden gehesen. De stijl past met zijn volle doorsnede in een uitsparing in de brasem. De twee korbelen liggen met een borstverbinding in dezelfde brasem en worden door de druk van de kast op zijn plek gehouden.
Tenslotte wordt de opzetwig tussen de sleutelbalk en de koningsstijl geschoven. Op de wig ligt ook nog een slothout.
Met een paar ferme slagen wordt de opzetwig aangeslagen en zet de koningsbalk zich definitief tegen de zware binten. De kruirollen raken het zware gewicht van het casco vrijwel kwijt. In het begin van de bouw, toen de rollenwagens werden geplaatst zijn er als eerste onder alle rollen twee-duims plankjes gelegd. De kast is dus 5 cm. hoger opgebouwd dan je zou verwachten. Nu is het moment aangekomen dat de molen gezet kan worden. Door de plankjes te verwijderen gaat de hele molen 'hangen'op de koningsbalk en via de koningsbalk wordt al het gewicht overgeplaatst naar de sleutelbalk op de koning. De koningspoer midden onder de molen krijgt nu al het gewicht te dragen.
Om de zware druk op de uiteinden van de koningsbalk te ontlasten, wordt het gewicht van de krukzolder opgevangen door een tweede vorm van koningsbalken. Deze balken worden met standvinken op de koningsbalk geplaatst. De balken drukken tevens tegen de onderzijden van de krukbintbalken voor en achter in de kast. Het gewicht van de hele krukzolder, inclusief krukas, krukwiel en zaagramen, en een deel van de toren wordt nu opgevangen door deze hoger geplaatste balken. Dit gewicht wordt indirect door de koningsstijl gedragen.
De pollenbalken worden opgehesen. Op deze balken wordt de krukas gelagerd, liggend tussen de pollen. De pollenbalken liggen links en rechts op de krukzolderbinten en worden later ondersteund door klossen die op de kruk-koningsbalken staan.
De middelste drie pollenbalken, van de vijf, worden nog niet vastgezet. Pas tijdens het plaatsen van de krukas worden de exacte posities bepaald.
De lagering van de krukas en de zaagramen bestaat uit één paar metaalhouten per lagerpunt. in deze metaalhouten worden metalen (bronzen) lagerblokken geplaatst.
De metalen lagers zijn geboord in messing plaat en worden daarna uitgewerkt. De krukas ligt straks in deze metalen lagers en ook de zaagramen worden opgehangen op deze lagers. De opsluitzijde van de lagers worden niet in metaal maar in pokhout uitgevoerd.
De pokhouten lagerblokjes worden op de tape afgetekend en ook uitgewerkt.
En hier liggen ze alle 16. Acht pokhouten lagerblokjes en acht metalen.
Het 'hout' in metaalhout betreft het eiken balkje waar de lagerblokken met een visbek in vast liggen. Hier boven zie je alle onderdelen van een krukas lager.
De twee pollen in de pollenbalk zijn aan de onderkant met wiggen geborgd. Om de krukas ooit te kunnen vervangen blijven de pollen altijd demontabel. Rechts liggen van onder naar boven: de stelwig en het metaalhout voor de krukas. Na het inhijsen van de krukas wordt deze zuiver uitgelijnd met behulp van de stelwiggen. Het metaalhout wordt in de hartlijn gecentreerd en geborgd met twee houten wiggen. Als de krukas op zijn juiste plek ligt wordt het tweede metaalhout ingeschoven en op de krukas gelegd. Daarna volgen twee leidzame wiggen die zodanig worden ingeschoven dat er nog net een kleine speling overblijft tussen het pokhout en de krukas. De wiggen worden daarna geborgd met een houten dook of pen om te voorkomen dat de wiggen uit zichzelf de krukas afklemmen. Twee spijkers voorkomen dat de wiggen los raken.
Maar we hebben eerst een krukas nodig....
◄ index ▲top blad 8 door naar blad 9 - De krukas en het krukwiel ►
Bijgewerkt: 11-12-2016 /amsterdamblad08.html